Çanakkale Boğazı’nın stratejik noktalarından biri olan Seddülbahir Kalesi, restorasyon sonrası uluslararası arenada büyük bir başarıya imza attı.
Tarihi Gelibolu Yarımadası’nda yer alan ve Çanakkale Savaşları sırasında İtilaf Devletleri tarafından 3 Kasım 1914’te ilk bombalanan bu kale, dünyanın en prestijli mimarlık ödüllerinden biri olan Dezeen Ödülleri kapsamında “Miras Projesi” kategorisinde ödüle layık görüldü.
Osmanlı’dan günümüze tarihi bir yapı
17. yüzyılda IV. Mehmet’in annesi Hatice Turhan Sultan tarafından yaptırılan Seddülbahir Kalesi, Osmanlı’nın savunma hattının önemli bir parçasıydı. “Denizin Seddi” anlamına gelen kale, Venedik saldırılarına karşı bir savunma kalesi olarak inşa edilmiş ve asimetrik, düzensiz planıyla dikkat çekiyor. Çanakkale Savaşları sırasında ise Mehmetçiğin kahramanlık destanına ev sahipliği yaptı. Kale, İtilaf Devletleri’nin topçu atışlarıyla ağır hasar alarak “gazi” bir yapı haline geldi.
Açık hava müzesi formunda
Doğa şartları ve savaşın tahribatıyla harap olan kale, 2015 yılında Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı tarafından başlatılan restorasyon çalışmalarıyla yeniden hayat buldu. 18 Mart 2023’te, Çanakkale Zaferi’nin 108. yıldönümünde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından ziyarete açılan kale, bugün bir açık hava müzesi olarak ziyaretçilerini ağırlıyor. Müze, kalenin 17. yüzyıldan günümüze kadar olan tarihini gözler önüne seriyor ve Çanakkale Savaşları’na dair önemli eserler sergiliyor.
Savaşın izlerini taşıyan eserler
Seddülbahir Kalesi’nin kazı ve restorasyon sürecinde Osmanlı asker künyeleri, Fransız cep saatleri, Osmanlı el bombaları, Krupp topu gibi birçok tarihi eser gün yüzüne çıkarıldı. Ziyaretçiler, Osmanlı ve İtilaf Devletleri’ne ait savaş malzemelerini ve belgeleri inceleyerek tarihe tanıklık etme fırsatı buluyor.
Uluslararası ödüllerle taçlanan başarı
Seddülbahir Kalesi, Dezeen Ödülleri’nde Avustralya, Çin, İngiltere ve Belçika gibi ülkelerden katılan 15 güçlü projeyi geride bırakarak ödül kazandı. Daha önce Domus Koruma ve Restorasyon Ödülleri, Architizer A+ Ödülleri gibi uluslararası yarışmalarda finalist olan kale, 2025’te Aga Khan, Europa Nostra ve ICOM ödüllerinde de yarışacak.
Mimari ve tarihi değerin buluştuğu nokta
Seddülbahir Kalesi’nin restorasyonu, hem mimarlık dünyasında hem de kültürel miras koruma alanında örnek bir proje olarak kabul ediliyor. Kale, hem yerli hem de yabancı ziyaretçiler için tarihsel ve kültürel bir deneyim sunarken, Çanakkale’nin eşsiz tarihi mirasını uluslararası platformlarda tanıtmaya devam ediyor.
