İslam medeniyetinin kutsalı camiler, tarih içerisinde farklı medeniyetlerde çeşitli mimarilerde yükseldi. Zaman içerisinde ise ilginç tasarımlı camiler ortaya çıkmaya başladı. İslam dünyasının değerli yapıları olan camiler, yalnızca ibadet mekanları olmanın dışında birlik beraberliğin simgesi, siyasi ve sosyal hizmetlerin merkezi olarak da kullanılmaktadır. Bu nedenle İslam devletlerinin ve imparatorluklarının güçlerini göstermek ya da bağımsızlıklarını ilan etmek için inşa ettiği camiler tarihte önemli bir yere sahiptir.
İslam ülkelerinin sembolü olarak dikkat çeken camilerin mimarisinde farklılıklar görülmektedir. Her medeniyetin kendine has mimarisi ve motifleri olsa da zamanla modern cami mimarisi anlayışı örnekleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu anlayışla beraber “dünyanın en büyük camisi”, “dünyanın en gösterişli camisi”, dünyanın en renkli camisi” gibi unvanlar yerini “en sıra dışı cami”, “en ilginç mimariye sahip cami” gibi unvanlara bıraktı.
Yeni dünyanın yep yeni mimariye sahip dünyanın en ilginç camileri…
Şeyh Faysal Camii- Pakistan
Suudi Kralı Faysal bin Abdülaziz’in 1996 yılında Pakistan’ı ziyareti sonrasında Pakistan halkına armağan olarak yaptırdığı Faysal Camii ve Külliyesi, İslamad’ın en görkemli yapısı. Türk mimar Vedat Dalokay tarafından tasarlanan caminin mimarisi, uluslararası yarışmada 43 proje arasından birinci seçilerek hayata geçirilmiştir. Mimar Dolokay’ın Ankara için çizdiği bu proje, modern bulunduğu için reddedilmiş ve ve yapı Pakistan için kabul edilmiştir.
Türk cami mimari anlayışına göre merkezi planla tasarlanan caminin minarelerinde de Edirne Selimiye Camii örnek alınmıştır.
Vedat Dalokay projesinin yarışmayı birincilikle bitirmesinin ardından şu açıklamayı yaptı;
“Mabet, şehir silüetinde geceleyin de varlığını ortaya koyabilmelidir. Kubbe yarıklarını ve minarelerin konstrüktif elemanlarını aydınlatan ışık hazneleri, ambet formunun gerçek kişiliğini bozmadan onu içten aydınlatmakta ve mabet, geceleyin de gündüz canlılığında yaşamaktadır.”
“Cami, tabiatla kaynaşmıştır; topraktan yükselen, on abağlı bir düşünceyle ele alınmıştır. (…) Her gün gerçekleşecek cenaze namazları ve merasimleri, mabet aktivitesini aksatmayacak yepyeni bir anlayışla ele alınmıştır. Hazırlanan ayrı bir platform, en büyük cenaze namazı ve merasimlere imkan vermektedir. Bu, planın en büyük ve yeni özelliğidir. Cemaatler arasında güçlü bir bağ kurulmuştur ve tüm noktalardan, tüm cemaatlerin her türlü dini aktiviteye rahatça ve aynı anda katılabilme imkanları araştırılmıştır.”
Şeyh Zayid Camii- Abu Dhabi
Şeyh Zayid Camii, Birleşik Arap Emirlikleri’nin başkenti Abu Dhabi’de Emir Şeyh Zayed bin Sultan Al Nahyan tarafından İslam kültürünün çeşitliliğini bir çatı altında birleştirmek maksadıyla inşa edilmiştir. Dünya kültürlerini birleştirmek amacıyla Türkiye, Yeni Zelanda ve Almanya gibi ülkelerden getirilen malzemeler ve farklı mimari örneklerinin kullanıldığı cami için yaklaşık 545 milyon dolar harcanmıştır.
Şeyh Zayid Camii’nin dış cephesi, zemini ve kolonları tamamen mermerle döşenmiş avizeleri ise swarovski pırlantalarla kaplıdır. 82 farklı boyutta kubbeli dünyanın en büyük camilerinden biri olma özelliği taşıyan Şeyh Zayid Camii’nde 40 bin kişi aynı anda ibadet edebilmektedir.
Kristal Camii- Malezya
Kristal Camii, adından da anlaşılacağı gibi cam, metal ve kristal malzemelerin bolca kullanılmasıyla yapılmıştır. Modern İslam mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan cami, Kuala Terengganu şehrinde bulunmaktadır. Yapımında kullanılan bazı malzemelerin Çin’den getirilmesi ve Çin mimarisi özellikleri taşıması nedeniyle başta Malezya halkının tepkileriyle karşılaşılsa da görkemli mimarisiyle ülkenin en zengin ve göz alıcı eseridir.
Akşamları nehir kenarında büründüğü manzarayla ışık saçan Kristal Camii, yalnızca mimaride modernlik anlayışıyla sınırlı kalmamıştır. Teknolojik bir alt yapıya sahip olması sayesinde cami, kablosuz internet üzerinden de hizmet vermektedir.
Şian (Xian) Ulu Cami- Çin
İlk bakışta Çin’in meşhur budist tapınaklarına benzeyen Şian Ulu Cami, 13 asırdır tarihi İpek Yolu’nun başlangıç noktası olan Şian şehrinde Müslümanlara hizmet veriyor. Tang Hanedanlığı döneminde M.S 742 yılında inşa edilen cami, geleneksel Çin mimarisi özellikleri taşımaktadır.
Çin hat sanatıyla bezenmiş kapı ve kemerleriyle dikkat çeken camide dershane, yemekhane ve külliye bulunmaktadır. İslam dünyasının en nadide örneklerinden biri olan Kur’an-ı Kerim’in 30 cüzünün nakşedildiği ahşap da Şian Camii’nde yer almaktadır.
Çin’in diğer bölgelerinden farklı olarak Şian Ulu Camii’nde dışarıdan duyulacak şekilde ezan okunuyor ve ezan kent merkezinde yankılanıyor.
Cenne Ulu Camii- Mali
Afrika’nın kerpiç sarayı olarak adlandırılan ve Mali’nin sembolü olan Cenne Ulu Camii, Malili Müslümanlar için büyük önem taşıyor. Sahel Sudanez mimari tarzında dört köşe ve kerpiçten yapılan cami, hiçbir süslemeye ya da dekoratif objeyi sahip değil. Yaklaşık bin yıllık tarihiyle ve sade mimarisiyle göz kamaştıran cami, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde de yer alıyor.
Yüzden fazla sütunun ayakta tuttuğu bu dünyanın en büyük toprak yapısı, her yıl “Çamur Bayramı’nda” halkın kendi elleriyle taşıdığı çamurlarla yeniden onarılıyor.
