Zengin doğa ve bitki örtüsüne ev sahipliği yapan Türkiye coğrafyası, eşsiz tarihi ve kültürel zenginlikleri barındırıyor. Saat kuleleri de zengin mirasın nadide örnekleri arasında yer alıyor.
İcadıyla adeta devrim yaratan saat, küçülüp evlere ve ceplere girmeden, kollara takılmadan önce kent meydanlarında herkesin rahatlıkla görebileceği büyüklükte ve yükseklikte bulunuyordu.
Ülkenin pek çok kentinde yer alan, görenleri kendine hayran bırakan saat kuleleri, şehirlerin en çok dikkati çeken mimari eserleri olarak asırlardır zamana tanıklık ediyor. Bulundukları kentlerin simgeleri haline gelen saat kulelerinden bazıları, AA ekiplerince havadan görüntülendi.
Konak Meydanı’nın süsü İzmir Saat Kulesi
Kentin simgesi olan İzmir Saat Kulesi, Osmanlı padişahlarından Sultan 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıl dönümü kutlamaları dolayısıyla inşa ettirildi. İzmir Valisi Kıbrıslı Kamil Paşa, oğlu Bahriye Mirlivası Said Paşa ve Belediye Reisi Eşref Paşa’dan oluşan komisyon tarafından yaptırılan 25 metre yüksekliğinde 4 katlı ve sekizgen planlı kule, Konak Meydanı’nı süslüyor.
Antalya, Niğde ve Erzurum’da zamana tanıklık ediyorlar
“Turizmin başkenti” Antalya’da, Kaleiçi’nin giriş kapısı alanı olan Kalekapısı bölgesindeki saat kulesi, kentin silüetini oluşturan en önemli eserler arasında gösteriliyor. Milattan sonra 9. yüzyılda Doğu Roma (Bizans) döneminde inşa edilen beşgen burç, 2. Abdülhamid’in kentlerdeki saat kulelerini önemsemesi üzerine 20. yüzyılın başlarında, kare şeklinde yeni tarihi taşlar eklenerek saat kulesine çevrildi.
1942 yılındaki fırtınada yıkılmadan önce bir kubbe şeklinde olan yerden 14 metre yükseklikteki kule, kare yapıda onarıldı. Niğde’deki Alaeddin Tepesi’nde iç kalenin güneybatı köşesindeki burcun yarısı yıkılıp içi doldurularak üzerine, 1901-1902 yıllarında Sultan 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıl dönümünde Ziya Paşa tarafından saat kulesi yaptırıldı.
Dıştan minare görüntüsünde olan saat kulesinin, kaidesi ve gövdesi, ongen planlı olarak inşa edildi. Erzurum’da İslami döneme ait en eski eserlerden biri sayılan saat kulesi, 12. yüzyıl ortalarında Saltuklu Hükümdarı Ebu’l Kasım tarafından iç kale mescidine minare olarak hazırlandı. İç kalenin güneydoğu köşesinde sur duvarına bitişik olarak yükselen yapının kaidesi kesme taştan, gövdesi tuğladan silindirik şekilde yaptırılarak şehre kazandırıldı.
1881 yılında saat yerleştirilerek “saat kulesi” ve aynı zamanda gözetleme kulesi olarak kullanılmaya başlanan 11,5 metre yüksekliğinde, pişmiş tuğladan, kufi karakterde kitabesi bulunan yapıda, saatin konulduğu ahşap kule ve üst mimarinin batılı üslupta olması dikkati çekiyor.
Kayseri, Yozgat ve Edirne’nin mimarisine renk katıyorlar
Kayseri Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan saat kulesi, Sultan 2. Abdülhamid’in emriyle 1906 yılında yaptırıldı. Tavlusunlu Salih Usta’nın inşa ettiği, kesme taştan kare planlı saat kulesinin içi ise silindir şeklinde. Mekanizması Almanya’nın Leipzig kentinden getirilen 10 metre yüksekliğindeki kulenin çinkodan yapılmış çatısında bir de rüzgar gülü bulunuyor.
Tevfikzade Ahmet Bey’in belediye başkanlığında 1908 yılında Şakir Usta tarafından yapılan Yozgat Saat Kulesi, şehir merkezinde yer alıyor. Heybetli ve asırlık saat kulesi, zemin kat ve çanların bulunduğu kısımlarla 7 kattan oluşuyor. Kesme taşlarla inşa edilen saat kulesinde, ilk katın cephelerine yerleştirilmiş 4 saat yer alıyor.
Roma Kralı Hadrianus tarafından kurulan Hadrianopolis’i çevreleyen surların 4 köşesindeki kulelerden biri olan Makedonya Kulesi, Edirne’de o dönemden günümüze ulaşan tek örnek olarak varlığını koruyor.
Edirne valilerinden Hacı İzzet Paşa’nın 1866-1867 yıllarında kule üstüne yaptırdığı ahşap katlar ve koydurduğu saatler sonrasında “Makedon Saat Kulesi” olarak anılmaya başlanan kule, 1953’teki depremde büyük hasar gördü. Makedonya Saat Kulesi, restore edildikten sonra müze ve ören yeri olarak ziyarete açılacak.
Tokat ve Bilecik’teki asırlık saat kuleleri
Tokat’ın Behzat Bulvarı üzerinde bulunan saat kulesi, 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıl dönümünde halkın yardımlarıyla mutasarrıf Bekir Paşa ve Belediye Reisi Mütevelli oğlu Enver Bey tarafından yaptırıldı. Kentin her yerinden görülecek şekilde kesme taştan yapılan 33 metre yüksekliğindeki saat kulesi, adeta zamana meydan okuyor.
Bilecik’te, 1907 yılında Ertuğrul Mutasarrıfı Musa Kazım Bey tarafından inşa ettirilen saat kulesinin yüksekliği 15 metre. Kule, İstasyon Caddesi’nde bulunan günümüzde belediye hizmet binası olarak kullanılan idadi mektebinin yakınında yer alıyor.
