Kazakistan’ın Türkistan şehrinde bulunan, “Hazreti Türkistan” namıyla da bilinen Türk tasavvufunun öncü ismi Hoca Ahmet Yesevi’nin türbesi, eşsiz mimarisi ve manevi ruhuyla ziyaretçilerini ağırlıyor.
Türk Konseyi Devlet Başkanları Gayriresmi Zirvesi’nde 31 Mart 2021’de Türk dünyasının manevi başkenti ilan edilen Türkistan’da başta Yesevi türbesi olmak üzere İslam’ın bölgede izlerini simgeleyen eserler yer alıyor.
Kazakistan’ın UNESCO’nun Dünya Kültür Miras Listesi’ne dahil edilen ilk eseri olan ve Emir Timur tarafından 14. yüzyılda inşa ettirilen Türkistan’ın sembolü Pir-i Türkistan Yesevi Türbesi’ne başta Türkiye olmak üzere birçok ülkeden ziyaretçi geliyor. 1389 yılında Emir Timur tarafından hiç çivi kullanılmadan inşa ettirilen, Orta Asya’nın tuğladan yapılmış en büyük kubbesine sahip, iki kat ve 35 odadan oluşan Hoca Ahmet Yesevi’nin türbesi, Orta Çağ mimarisinin en önemli eserlerinden biri olarak kabul ediliyor.
Türbenin girişinde 2 metre 45 santimetre çapında ve 2 ton ağırlığında bronz bir kazan yer alıyor. “Taykazan” olarak adlandırılan kazanın cuma namazı sonrası ziyaretçilere şifalı su dağıtılması için kullanıldığı belirtiliyor. Türkiye’nin destekleriyle 2000’li yıllarda restore edilen türbe, bir yandan dönemin tarihi kimliğine ışık tutarken diğer yandan manevi iklimin yaşanmasına katkı sağlıyor.
Türbe’nin hemen dış kısmında bulunan tekkede, Yesevi’nin talebeleriyle ders yaptığı bir dergah yer alıyor. Tekkede talebelerin barındıkları, ibadet ve tören yaptıkları yerler yer alırken, inziva yeri olarak bilinen bir çilehane de bulunuyor. Hoca Ahmet Yesevi’nin 63 yaşına geldikten sonra Hz. Peygamber’den daha fazla güneşi görmeyi hak etmediğini düşünerek yaşadığı yer altı evi de bulunuyor.
Yaklaşık 4 metre derinlikte ve 18 odalı yer altı evindeki “Hıluet” yer altı camisinde Yesevi’nin “Divan-i Hikmet” eserini yazdığı biliniyor. Türkistan’ın kadim bölgelerinde bulunan Kultöbe’de düzenlenen arkeolojik kazı çalışmalarında ise bir sufi tekkesi bulundu.
Tekkeye yaklaşık 100 metre mesafedeki kazı alanında, her birinde soba ile tandırlar olan ve 10 odadan oluşan yerleşke ile tarikat mensuplarının mezarları da bulunuyor.
